Jak ubrać się na pogrzebie: Strój na ceremonię
Ubiór na pogrzeb ma prosty cel: wyrazić szacunek i zachować powagę chwili. Ten krótki przewodnik pomoże zrozumieć, jak ubrać się na pogrzebie zgodnie z dress code pogrzebowy i lokalnymi zwyczajami w Polsce.
W polskiej tradycji strój żałobny to przede wszystkim czerń, ale akceptowalne są także stonowane barwy, takie jak granat, grafit czy ciemny brąz. Ważniejsze od koloru jest jednak zachowanie umiaru: bez połysku, bez krzykliwych ozdób i bez ekstrawagancji.
Artykuł ma charakter praktyczny i informacyjny. Znajdziesz tu porady dla rodziny i gości, alternatywy gdy brak czarnych ubrań oraz wskazówki sezonowe. Głównymi zasadami są skromność, schludność i brak przesady — to fundamenty właściwego stroju na ceremonię.
Najważniejsze w skrócie
- Wybierz stonowane barwy: czerń, granat, grafit lub ciemny brąz.
- Stawiaj na prostotę i schludność, unikaj błyszczących materiałów.
- Dopasuj strój do roli: rodzina zwykle zachowuje bardziej formalny wygląd.
- Przygotuj alternatywy, gdy nie masz czarnych ubrań.
- Pamiętaj o elementarnych zasadach savoir‑vivre podczas ceremonii.
Znaczenie stroju na pogrzebie: etykieta i szacunek
Wygląd podczas ceremonii to forma niewerbalnego hołdu dla zmarłego i gest wobec rodziny. Odpowiedni ubiór pomaga skupić uwagę na uroczystości i minimalizuje rozproszenia. W praktyce etykieta pogrzebowa kieruje prostotą i powagą, a nie modą.
Strój wysyła sygnał o naszych intencjach. Dobre prezentowanie się pokazuje szacunek i empatię wobec bliskich osoby zmarłej. Zrozumienie, dlaczego ubrać się odpowiednio na pogrzebie, pomaga uniknąć nieporozumień i zachować powagę chwili.
Skromność i powaga jako podstawowe zasady dress code’u
Podstawowe reguły dress code’u to skromność, brak błyskotek i stonowana kolorystyka. Ubrania powinny być czyste, schludne i wyprasowane. Unikaj jaskrawych wzorów, intensywnych zapachów i krzykliwych dodatków.
Różnice oczekiwań dla najbliższej rodziny i gości
Najbliższa rodzina zwykle podlega bardziej restrykcyjnym zasadom. Tradycyjnie czerń bywa zarezerwowana dla osób w żałobie i uczestników orszaku.
Dalsi goście mają większą swobodę w doborze ciemnych kolorów, takich jak granat, grafit czy ciemny brąz. Mimo to warto kierować się etykieta pogrzebowa i dobierać stroje z myślą o szacunku ubiór pogrzebowy.
| Grupa uczestników | Preferowane kolory | Elementy do unikania |
|---|---|---|
| Najbliższa rodzina | Czerń, głęboki granat | Błyszczące tkaniny, jaskrawe dodatki |
| Dalsi krewni i przyjaciele | Grafit, granat, ciemny brąz | Intensywne wzory, odkryte dekolty |
| Współpracownicy i znajomi | Stonowane, ciemne barwy | Sportowe obuwie, krzykliwe akcesoria |
| Dzieci i młodzież | Proste, ciemne elementy garderoby | Zbyt modne, wyzywające fasony |
Szanując wybory innych, pamiętaj, że brak obowiązku noszenia wyłącznie czerni nie przekreśla zasady prostoty. Zrozumienie, dlaczego ubrać się odpowiednio na pogrzebie, pozwala zachować taktowność i spokój podczas ceremonii.
jak ubrać sie na pogrzebie
Wyjście na ceremonię wymaga przemyślanej garderoby. Zasady są proste: szukaj eleganckich, prostych krojów i stonowanej palety barw. Przemyśl, co zabrać na pogrzeb, aby uniknąć pośpiechu i niepotrzebnego stresu.
Ogólne zasady: elegancja, stonowana kolorystyka, schludność
Podstawą jest elegancki strój pogrzebowy w ciemnych, matowych tkaninach. Unikaj jaskrawych wzorów i połyskujących materiałów. Minimalizm i umiar lepiej oddają szacunek niż ekstrawagancja.
Wybieraj proste fasony, które nie odwracają uwagi od ceremonii. Dyskretna biżuteria i stonowany makijaż dopełnią całość.
Uniwersalne elementy garderoby odpowiednie na ceremonię
Dla mężczyzn bezpieczny jest garnitur lub marynarka z ciemnymi spodniami, biała koszula i ciemny krawat. Do tego czarne skórzane buty i zadbane skarpety.
Dla kobiet dobrym wyborem jest czarna sukienka, garsonka, spódnica z żakietem lub spodnie garniturowe. Rajstopy w kolorze czarnym lub cielistym i zabudowane buty podkreślą schludność.
Znaczenie czystości, prasowania i dopasowania ubrań
Ubrania powinny być czyste, wyprasowane i bez widocznych zabrudzeń. Pogniecione koszule i nieczyste obuwie sprawiają wrażenie niedbałości.
Dopasowanie ma znaczenie. Zbyt luźne fasony wyglądają niechlujnie. Zbyt obcisłe są niekomfortowe i nieodpowiednie. Jeśli nie masz czarnego garnituru, wybierz klasyczne ciemne kolory i stonowany krój.
Przemyśl, co zabrać na pogrzeb: chusteczki, dokumenty, telefon wyciszony. Taka lista pomaga zachować spokój i skoncentrować się na ceremonii.
Strój męski na pogrzeb: garnitur, koszula i dodatki
Wybór stroju męskiego na pogrzeb powinien łączyć szacunek z prostotą. Najważniejsze to schludność, odpowiedni krój i stonowana kolorystyka. Poniższe wskazówki pomogą skomponować zestaw, który będzie adekwatny do ceremonii.
Klasyczny czarny garnitur i alternatywy
Garnitur na pogrzeb powinien być jednorzędowy, najlepiej z marynarką na dwa guziki i prostymi klapami. Materiał najlepiej gładki i matowy, bez połysku, prążków czy krat. Smoking nie jest odpowiedni; lepiej postawić na klasyczną marynarkę i spodnie z kantem.
Jeżeli brak jest czerni, akceptowalny jest garnitur granatowy lub grafitowy. Unikaj jasnych odcieni i wyraźnych wzorów. Gdy nie masz kompletu, skomponuj ciemną marynarkę z ciemnymi spodniami o zbliżonym odcieniu.
Biała koszula jako podstawowy wybór
Biała koszula to najpewniejszy wybór. Powinna być czysta, dobrze wyprasowana i z kołnierzykiem układającym się pod marynarką. Wersje z delikatnym fakturowaniem mogą być dopuszczalne, lecz najlepiej trzymać się klasyki.
Krawat, pasek, buty i skarpetki — zasady doboru
Wybierając krawat kieruj się zasadą dyskrecji. Najbezpieczniejszy jest czarny krawat, ewentualnie ciemnogranatowy lub grafitowy. Unikaj krzykliwych wzorów i jaskrawych kolorów. W sytuacji bez krawata można odpiąć pierwszy guzik koszuli, dbając o schludny kołnierz.
Pasek powinien być dobrany do koloru butów. Buty pogrzebowe to klasyczne, czarne skórzane modele typu oksford lub derby. Muszą być czyste i wypastowane. Skarpetki długie, ciemne i bez wzorów, tak by podczas siedzenia łydka była zakryta.
Biżuteria i zegarek — dyskrecja i zgodność kolorystyczna
Biżuteria powinna być oszczędna. Mały sygnet lub obrączka nie rzucają się w oczy. Zegarek dyskretny, najlepiej na skórzanym pasku. Kolor paska zegarka warto dopasować do paska do spodni i butów, by całość wyglądała spójnie.
| Element | Rekomendacja | Czego unikać |
|---|---|---|
| Garnitur | Czarny jednorzędowy, granat lub grafit jako alternatywa | Smoking, jasne kolory, wzory |
| Koszula | Biała, gładka, dobrze wyprasowana | Martwe lub brudne tkaniny, krzykliwe kolory |
| Krawat | Czarny lub ciemnogranatowy, bez wzorów | Jaskrawe wzory, satynowy połysk |
| Buty | Czarne skórzane oksfordy lub derby — buty pogrzebowe | Buty sportowe, błyszczące modele |
| Pasek i skarpety | Pasek dopasowany do butów; długie, ciemne skarpetki | Kolorowe paski, niskie skarpetki |
| Biżuteria i zegarek | Minimalna, stonowana; zegarek na skórzanym pasku | Duże, błyszczące ozdoby |
Strój damski na pogrzeb: sukienka, garsonka i akcesoria
Wybierając strój na ceremonię, warto postawić na prostotę i spójność. Zadbaj o schludny wygląd i uczciwy wyraz szacunku wobec rodziny. Poniższe wskazówki ułatwią decyzję, gdy zastanawiasz się, co ubrać kobieta na pogrzeb.
Czarna sukienka i długość — zasada skromności
Najczęściej wybierana opcja to sukienka na pogrzeb w klasycznym, czarnym wydaniu. Powinna być bez zbędnych ozdób, z długością sięgającą przynajmniej za kolano. Unikaj głębokich dekoltów, bardzo obcisłych fasonów i krótkich spódnic. Taki wybór zachowuje powagę sytuacji i pozwala skupić się na ceremonii.
Spódnica z żakietem lub spodnie garniturowe jako alternatywa
Jeżeli preferujesz inne rozwiązanie, rozważ garsonka pogrzebowa lub komplet z ciemnymi spodniami garniturowymi. Spódnica połączona z żakietem powinna tworzyć stonowaną całość kolorystyczną. Spodnie muszą być eleganckie, bez połysku i krzykliwych detali. Taki zestaw jest wygodny i równie formalny jak sukienka na pogrzeb.
Rajstopy, buty i okrycia wierzchnie — praktyczne wskazówki
Rajstopy wybieraj w odcieniach czerni lub cielistych beżów. Buty powinny być zabudowane, komfortowe i estetyczne — klasyczne czółenka z zakrytym przodem lub niskie obcasy sprawdzą się najlepiej. Na zewnątrz postaw na wełniany płaszcz w ciemnym kolorze. Unikaj puchowych kurtek i błyszczących materiałów, by nie odciągać uwagi od ceremonii.
Makijaż, manicure i biżuteria — subtelność i umiar
Makijaż trzymaj naturalny, podkreślony delikatnymi akcentami. Manicure powinien być schludny i stonowany; neutralne kolory będą najlepsze. Biżuteria mała i dyskretna — perły, cienki łańcuszek lub skromne kolczyki. Torebka powinna być mała, ciemna i bez ozdób. Jeśli planujesz chustkę lub poszetkę, niech będzie dyskretna i stonowana.
Co robić, gdy nie masz czarnych ubrań: akceptowalne kolory i zestawy
Brak czarnych ubrań pogrzeb nie musi być problemem. Ważne, by strój pozostał stonowany i szanujący okoliczności. Proste zasady pomogą skomponować odpowiedni wygląd nawet w pośpiechu.
Bezpieczne zamienniki: granat, grafit, ciemny brąz
Jeśli zastanawiasz się, co założyć na pogrzeb bez czerni, wybierz ciemny granat, grafit lub antracyt. Te kolory działają jak alternatywa dla czarnego garnituru i wyglądają elegancko. Postaw na matowe tkaniny bez wzorów.
Ciemny brąz w odcieniu gorzkiej czekolady sprawdzi się, gdy nie ma innych opcji. Zachowaj umiar w dodatkach i unikaj kontrastowych akcentów.
Jak skomponować zestaw marynarka + spodnie
Wybierz najciemniejszą marynarkę, jaką masz. Dobierz spodnie w tym samym lub bardzo podobnym odcieniu. To daje wrażenie garnituru, gdy prawdziwego garnituru brak.
Do tego biała, wyprasowana koszula i ciemny, jednolity krawat. Czarny pasek i czarne skórzane buty podkreślą formalny charakter stroju. Unikaj jeansów, chinosów i elementów sportowych.
Checklista szybkiego ubioru w awaryjnej sytuacji
- Wybierz najciemniejszą marynarkę z szafy.
- Załóż ciemne spodnie garniturowe lub eleganckie spodnie w kant.
- Upewnij się, że masz białą, wyprasowaną koszulę.
- Znajdź ciemny, jednolity krawat, najlepiej czarny.
- Przygotuj czarne skórzane buty i pasek w tej samej tonacji.
- Sprawdź skarpetki — długie i ciemne.
- Weź ciemny płaszcz na chłód; unikaj puchówek.
Gdy brak garnituru, połączenie marynarka + spodnie stanowi minimalny standard. Myśl praktycznie i stawiaj na klasykę. To prosta alternatywa dla czarnego garnituru, która wygląda stosownie i z szacunkiem.
Ubiór na pogrzeb w zależności od pory roku
Wybór odpowiedniego stroju zależy od warunków pogodowych. Każda pora roku stawia inne wymagania. Warto zadbać o wygodę i schludny wygląd, aby zachować szacunek wobec rodziny zmarłego.
Letni upał nie zwalnia z zasad etykiety. Lekkie tkaniny i przewiewne kroje pomagają utrzymać komfort. Zadbaj o materiał, który oddycha i nie błyszczy, aby zachować powagę ceremonii.
Letni pogrzeb — materiał, komfort i zachowanie marynarki
Na ceremonii warto mieć marynarkę, nawet gdy temperatura jest wysoka. Marynarkę można zdjąć na nieformalnym przyjęciu po pogrzebie. Wybieraj lekką wełnę, mieszanki lub przewiewną bawełnę.
Jasna koszula zwiększa komfort w słońcu. Przy planowaniu zastanów się, co na pogrzeb w upale będzie praktyczne: koszula z naturalnego materiału, cienka podszewka w marynarce i dobrze dobrane obuwie.
Zimowy pogrzeb — płaszcz, buty i dodatki chroniące przed chłodem
W chłodne dni kluczowy jest ciepły, elegancki płaszcz przed kolano. Czarny płaszcz wełniany sprawdza się najlepiej. Alternatywą jest kurtka z wełnianą strukturą, która zachowa formalny wygląd.
Unikaj kurtek puchowych. Wybierz skórzane, estetyczne buty z wyższą cholewką. Rękawiczki skórzane dodają elegancji i chronią przed mrozem.
Praktyczne wskazówki dotyczące nakryć głowy i okryć zewnętrznych
Nakrycia głowy i dodatki powinny pozostać dyskretne. Czapka, szalik i torebka w ciemnych kolorach pasują do formalnego stroju. W kościele tradycyjnie zdejmujemy nakrycie głowy.
Przy deszczu miej przy sobie elegancki, ciemny płaszcz przeciwdeszczowy i parasol. Dbaj o izolację zimą i przewiewność latem, aby ubiór był komfortowy i estetyczny.
| Element | Letni wybór | Zimowy wybór |
|---|---|---|
| Marynarka | Lekka wełna lub mieszanka, możliwa do zdjęcia po ceremonii | Wełniana, dobrze dopasowana pod płaszcz |
| Koszula / bluzka | Jasna, przewiewna bawełna lub len | Grubszy bawełniany lub flanelowy wariant, gładki fason |
| Płaszcz / kurtka | Elegancki, lekki płaszcz przeciwdeszczowy w ciemnym kolorze | Czarny płaszcz wełniany przed kolano lub elegancka kurtka wełniana |
| Buty | Skórzane, przewiewne, zamknięte | Skórzane, z wyższą cholewką, odporne na wilgoć |
| Dodatki | Cienki szalik, dyskretna torebka, ciemny parasol | Skórzane rękawiczki, ciemny szalik, schludna torebka |
| Komfort | Wybierz materiały zapewniające przewiewność — pamiętaj o tym, co na pogrzeb w upale | Postaw na izolację i warstwowanie — standard dla stroju pogrzebowego zimą |
Czego unikać na pogrzebie: kolory, fasony i akcesoria nieodpowiednie
Na ceremonii warto zachować prostotę i powagę. Przygotuj strój tak, by nie przyciągał uwagi ani nie zakłócał atmosfery. Zastanów się wcześniej, czego nie zakładać na pogrzeb, aby uniknąć faux-pas.
Unikaj jasnych, krzykliwych barw i wzorów. Neonowe akcenty, duże printy i kolorowe paski odciągają uwagę i są nieodpowiednie do podniosłej chwili. Jeśli nie masz czerni, wybierz granat lub grafit.
Nie eksperymentuj z ekstrawagancją. Duże logo marek, błyszczące tkaniny i metaliczne dodatki pasują do imprez, nie do ceremonii. W sytuacji wątpliwości postaw na jak najprostsze, klasyczne rozwiązanie.
Fasony mają znaczenie. Zbyt wyzywające kroje — głębokie dekolty, krótkie spódnice czy odsłonięte plecy — są niestosowne. Dla kobiet rajstopy to bezpieczny wybór, a dla każdego schludne, dobrze dopasowane ubranie podkreśla szacunek.
Przemyśl akcesoria. Bogato zdobione torebki i duża biżuteria rozpraszają i mogą zostać odebrane jako niewłaściwy ubiór pogrzebowy. Postaw na dyskretne elementy, jak mała torebka i skromny zegarek.
Obuwie i okrycia — wybieraj rozsądnie. Buty sportowe, puchowe kurtki i bardzo błyszczące materiały nie pasują do ceremonii. Zamiast tego wybierz klasyczne półbuty, skórzane płaszcze lub elegancki prochowiec.
Gdy zastanawiasz się, co unikać na pogrzebie, pamiętaj o konsekwencji stroju. Jednorodność kolorów i stonowany charakter ułatwiają dopasowanie do sytuacji i okazują szacunek rodzinie zmarłego.
Unikaj modowych eksperymentów i dużych wzorów. Nawet modne marki jak Zara czy Massimo Dutti oferują proste, odpowiednie rozwiązania. Wybierz klasykę, by nie ryzykować niewłaściwego ubioru pogrzebowego.
Stroje dla dzieci i młodzieży: prostota i dopasowanie do okoliczności
Przy wyborze ubrań dla najmłodszych liczy się prostota, wygoda i szacunek dla okazji. Rodzice powinni stawiać na stonowane barwy i materiały, które nie krępują ruchów dziecka. Warto przygotować także zapasową koszulkę i podstawowe akcesoria, takie jak pieluchy czy ręcznik.
Jak ubrać niemowlę lub małe dziecko na pogrzeb
Strój dla niemowlaka pogrzeb powinien łączyć elegancję z komfortem. Dobre rozwiązania to ciemne body, delikatna koszulka z marynarką lub mały płaszczyk. Materiały powinny być miękkie, przewiewne i łatwe do zdjęcia podczas karmienia czy zmiany.
Unikaj jaskrawych wzorów i dużych aplikacji. Proste wykończenia wyglądają odpowiednio i nie rozpraszają uwagi. Dla niemowląt lepsze będą klasyczne kolory: granat, grafit, ciemny brąz lub czerń.
Wskazówki dla nastolatków — równowaga między formalnością a komfortem
Ubiór młodzieży na pogrzeb ma zachować powagę, lecz nie musi być przesadnie oficjalny. Ciemne spodnie lub spódnica, prosta koszula lub bluzka i dyskretna marynarka spełnią oczekiwania. Uczniowie mogą dopasować strój do wieku, lecz bez grafik, haseł czy kapturów.
Jeśli nastolatek ma ograniczony wybór, postaw na schludność i dopasowanie ubrania. Dobrze skomponowany zestaw zwiększa komfort podczas ceremonii i spotkań rodzinnych.
Elementy garderoby, których unikać u najmłodszych
Przy przygotowaniu garderoby zwróć uwagę na elementy nieodpowiednie na pogrzeb. Należą do nich sportowe bluzy z dużymi logo, jaskrawe nadruki, krótkie spódniczki i modowe ekstrawagancje. Buty sportowe są dopuszczalne u maluchów ze względów praktycznych, lecz lepiej wybierać proste, ciemne modele.
| Wiek | Proponowany strój | Czego unikać |
|---|---|---|
| Noworodek / niemowlę | ciemne body, miękki kaftanik, mały płaszczyk | jaskrawe aplikacje, sztywne materiały, duże kokardki |
| Małe dziecko (1–5 lat) | prosta sukienka lub spodnie z koszulką i marynarką | krzykliwe nadruki, ciężkie ozdoby, niewygodne buciki |
| Starsze dziecko (6–12 lat) | ciemne spodnie, koszula/bluzka, skromne okrycie wierzchnie | bluzy z logo, kolorowe sneakersy, krótkie spódniczki |
| Nastolatki | eleganckie spodnie lub spódnica, koszula, prosta marynarka | hasła na odzieży, kaptury, ekstrawaganckie dodatki |
Przykładowe stylizacje na pogrzeb dla różnych ról uczestników
W tej części znajdziesz praktyczne podpowiedzi, które ułatwią wybór garderoby zależnie od relacji z osobą zmarłą. Poniższe przykłady pomogą przygotować elegancki i stosowny strój bez kompromisów względem powagi ceremonii. Tekst zawiera przykładowe stylizacje pogrzebowe dla najbliższej rodziny, znajomych i osób, które nie mają garnituru.
Stylizacja dla najbliższej rodziny
Mężczyzna: klasyczny czarny garnitur, biała koszula, czarny krawat i czarne oksfordy. Pasek i buty skoordynowane kolorystycznie. Poszetka powinna być biała i dyskretna.
Kobieta: czarna, skromna sukienka za kolano lub czarna garsonka, czarne rajstopy i zabudowane buty. Postaw na matowe tkaniny i minimalną biżuterię.
Ten strój dla rodziny na pogrzeb sygnalizuje najwyższy stopień formalności i szacunku wobec zmarłego.
Stylizacja dla znajomych i współpracowników
Mężczyzna: granatowy lub grafitowy garnitur z białą koszulą i jednolitym, ciemnym krawatem. Buty eleganckie, konserwatywne.
Kobieta: ciemna sukienka lub spódnica z żakietem. Okrycie wierzchnie w ciemnej tonacji; makijaż i biżuteria stonowane.
Ten wariant zachowuje stonowaną elegancję, odpowiednią dla relacji zawodowych i towarzyskich.
Alternatywne zestawy dla osób bez garnituru
Dla mężczyzn: marynarka z eleganckimi spodniami w kant, biała koszula. Krawat opcjonalny, pod warunkiem idealnego ułożenia kołnierza. Przykładowe zestawy: czarne spodnie garniturowe + szara marynarka + biała koszula + czarne derby.
Dla kobiet: spodnie garniturowe z żakietem lub skromna sukienka. Buty eleganckie, czarne. Taki wygląd stanowi dobrą alternatywa dla garnituru przy braku kompletnego zestawu.
Przykładowe gotowe zestawy
- Czarny garnitur Blake + biała koszula Ingrid + czarny pasek i oksfordy.
- Granatowy garnitur wieczorowy + biała koszula Riley + granatowy krawat i czarne oksfordy.
- Czarne spodnie garniturowe + szara marynarka + biała koszula + czarne derby — opcja dla tych bez kompletnego garnituru.
Poszetka powinna być biała i dyskretna. Pasek i buty warto dobrać w tej samej tonacji. Te wskazówki pomogą skomponować spójne przykładowe stylizacje pogrzebowe, które będą właściwe dla różnych ról uczestników.
Praktyczna checklista przed wyjściem na pogrzeb
Przed wyjściem sprawdź podstawy: czy garnitur, marynarka lub sukienka są czyste, wyprasowane i bez połysku. Zwróć uwagę na długość spódnicy i skromność dekoltu, aby strój nie odciągał uwagi od ceremonii. To prosta lista rzeczy na pogrzeb, która pomaga zachować odpowiednią etykietę.
Skontroluj koszulę lub bluzkę — najlepiej biała lub w jasnym, stonowanym odcieniu; upewnij się, że kołnierzyk i mankiety są schludne. Dobierz krawat jednolity i ciemny, pasek skórzany pasujący do butów, a same buty wypastowane i czarne. To praktyczne punkty, gdy zastanawiasz się, co zabrać na pogrzeb.
Minimalna biżuteria i dyskretne dodatki dodadzą klasy: zegarek na skórzanym pasku, mała ciemna torebka. Na zewnątrz miej odpowiednie okrycie — wełniany płaszcz zimą lub elegancki, ciemny płaszcz przeciwdeszczowy; unikaj puchówek. Dla dzieci przygotuj zapasowe ubranie, pieluchy i butelkę.
Ostatnie elementy checklist pogrzebowy to dokumenty i drobiazgi: bilet lub karteczka z danymi ceremonii, telefon ustawiony na cichy, chusteczki i parasol, jeśli prognoza tego wymaga. Na koniec zadaj sobie pytanie: czy mój strój nie odciąga uwagi od uroczystości? Jeśli tak, wybierz bardziej stonowaną opcję.
